Podstawowe rodzaje kruszyw budowlanych

Kruszywo to sypki materiał pochodzenia organicznego lub mineralnego. Znajduje on zastosowanie jako materiał konstrukcyjny, do produkcji betonu, budowy dróg i obiektów budowlanych. Warto w tym miejscu dodać, ze kruszywo to stanowi aż do 70 procent objętości betonu. Jest on budulcem potrzebnym do wylewek betonowych, tworzenia zapraw budowlanych, tynkowania, budowy dróg, tworzenia podjazdów czy utwardzania powierzchni.

Śląsk jest największym dostawcą kruszywa budowlanego w Polsce. Jego pozyskiwanie ma niezwykle korzystny wpływ na środowisko, ponieważ eksploatacja hałd ogranicza pożary, podczas których wydzielają się szkodliwe związki chemiczne. Kruszywa budowlane dzieli się na kilka grup – w zależności od ich pochodzenia, sposobu pozyskania, wielkości czy gęstości objętościowej. Ze względu na pochodzenie oraz sposób pozyskania, kruszywa dzielimy na naturalne, sztuczne oraz te z recyklingu.

Kruszywa budowlane naturalne i sztuczne

Kruszywa naturalne stanowią największą grupę wydobywanych, a także zużywanych surowców mineralnych. Kruszywa te powstały w wyniku erozji skał lub mechanicznego rozkruszenia skał litych. Są one poddawane uszlachetnieniu, co oznacza, że usuwane są z nich wszelkie zanieczyszczenia, po czym następuje ich przesiewanie i płukanie. Wydobywa się je metodą odkrywkową z kopalni piasku i żwiru lub z dnia rzek i jezior. Wytwarzane są w zakładach produkcyjnych oraz mobilnych instalacjach krusząco-sortujących, gdzie uzyskuje się kruszywo o różnych frakcjach. Kruszywa naturalne dzielą się na:

• kruszywa żwirowe – głównie żwir, piasek i pospółka. Stanowią one ok. 2/3 całej produkcji kruszyw naturalnych,
• kruszywa łamane – powstały ze skał litych (granity, bazalty, dolomity, wapienie i piaskowce). Zalicza się do nich kliniec, tłuczeń, gryz oraz kamień łamany.

Innym rodzajem kruszyw budowlanych są kruszywa sztuczne, które mają pochodzenie mineralne, jednak poddawane są recyklingowi i obróbce termicznej. Dzięki temu powstają nowe kruszywa, np. keramzyt (poprzez wypiekanie) czy glinoporyt (poprzez spiekanie). Kruszywa budowlane otrzymywane są głównie z odpadów pohutniczych i pogórniczych. Stanowią dobrą alternatywę dla kruszyw naturalnych, które cechują się porównywalnymi właściwościami.

Inne rodzaje kruszyw budowlanych

Kruszywa budowlane mogą pochodzić także z recyklingu, czyli z przeróbki nieorganicznych materiałów, które były stosowane wcześniej w budownictwie. Oznacza to, że mogą pochodzić np. z wyburzeń i przebudowy dróg. Jednak ich jakość jest dużo niższa niż kruszyw naturalnych i sztucznych, co ma związek z różnorodnością pod względem składu.

Przyjmując jako kryterium podziału ziarnistość, kruszywa budowlane można podzielić na:

• drobne – ziarenka o wymiarach mniejszych albo równych 4 mm,
• grube – ziarenka o wielkości ponad 4 mm,
• kruszywa o ciągłym uziarnieniu – stanowią mieszankę kruszyw drobnych i grubych.

Z kolei, ze względu na gęstość objętościową można je podzielić na kruszywa lekkie (mniej niż 1800 kg/m³), kruszywa zwykłe (1800 – 3000 kg/m³), a także kruszywa budowlane ciężkie (więcej niż 3000 kg/m³).